Στον πάγο προγράμματα κατάρτισης επί δύο έτη, ενώ η ανεργία καλπάζει...

Πώς και ποιοι «μπλοκάρουν» την εκμετάλλευση ευρωπαϊκών κονδυλίων άνω του μισού δισ. ευρώ

Tης Χριστινας Κοψινη

Μπορεί ο αριθμός των ανέργων να προσέγγισε τους 700.000, αλλά στον ενάμιση χρόνο της νέας κυβέρνησης ούτε ένας άνεργος δεν έχει περάσει από τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης. Εάν υπολογίσουμε και το εξάμηνο που προηγήθηκε των εθνικών εκλογών, τότε το χρονικό διάστημα απουσίας προγραμμάτων κατάρτισης ανέρχεται στα δύο έτη. Και όχι γιατί υπάρχει διαφορετική άποψη για τις ενεργές πολιτικές. Οχι γιατί η ελληνική κυβέρνηση προχώρησε στις θέσεις των Γερμανών που εξετάζουν με σκεπτικισμό μία προς μία τις δράσεις των αποκαλούμενων πολιτικών κατάρτισης. Ούτε γιατί μελετάται κάποια κοσμογονική μεταβολή στο περιεχόμενο της κατάρτισης. Αυτά έπρεπε να έχουν γίνει χθες. Σήμερα αποτελούν πολυτέλεια. Ο λόγος για τα συνεχιζόμενα κενά είναι ένας και μοναδικός: υπουργείο και υπηρεσίες του δεν κατόρθωσαν να δρομολογήσουν ούτε ένα πρόγραμμα για την κατάρτιση των ανέργων λόγω αδυναμίας χειρισμού των πρακτικών και τεχνικών προβλημάτων... Ολα σε αυτόν τον τομέα παραμένουν εξαγγελίες και υποσχέσεις. Και δεν εννοούμε καινούργια προγράμματα. Ο λόγος γίνεται για τους διαγωνισμούς που είχε προκηρύξει η τέως υπ. Απασχόλησης. Ούτε ένα από εκείνα τα προγράμματα –με τα κακά και τα καλά τους– δεν μπόρεσε να ξεμπλοκάρει η ηγεσία του υπουργείου και οι επικεφαλής της αρμόδιας γενικής γραμματείας Κοινοτικών Πόρων. Βεβαίως, οι ενστάσεις που έχουν υποβληθεί από τα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης, που κόπηκαν στην αξιολόγηση, εύλογο είναι να προκαλούν καθυστερήσεις. Αλλά ποια τεχνικά προβλήματα μπορούν να δικαιολογηθούν σε συνθήκες απογείωσης της ανεργίας; Ακόμη κι αν είχε αποφασίσει η σημερινή ηγεσία του υπουργείου να ακυρώσει τους διαγωνισμούς και να τους επαναπροκηρύξει κάτι θα είχε αρχίσει να κινείται. Αποτέλεσμα αυτής της καθυστέρησης είναι να παραμένουν παγωμένοι πόροι άνω των 500 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ. Και όχι γιατί δεν μπορεί να συμμετάσχει το Δημόσιο με τους εθνικούς πόρους στο 25%, αλλά γιατί δεν λειτουργούν σωστά τα διαχειριστικά συστήματα. Στα λόγια και στις εξαγγελίες για την ανεργία το Εργασίας αποδεικνύεται άψογο, στην πράξη όμως η καθυστέρηση είναι ανεπίτρεπτη. Αυτή η κατάσταση δημιουργεί εύλογα ερωτήματα και για την ικανότητα του υπουργείου να δρομολογήσει εγκαίρως και τα προγράμματα για την κοινωνική εργασία, για την οποία η αρμόδια υπουργός συνεχίζει να κλείνει συμφωνίες με τους περιφερειάρχες, περιοδεύοντας ανά την Ελλάδα, αλλά χωρίς να υπάρχει η παραμικρή βεβαιότητα για την ενεργοποίηση όλων αυτών των συμφωνιών μέσα στο 2011, αφού δεν έχει δοκιμαστεί η συνταγή της κοινωνικής εργασίας.

Σε αυτές τις συνθήκες είναι προφανές ότι ο εργαζόμενος που χάνει σήμερα τη δουλειά του δεν μπορεί να υποστηριχθεί από τις σανίδες σωτηρίας των κοινοτικών προγραμμάτων. Το μοναδικό πρόγραμμα που «τρέχει» σήμερα στο Εργασίας για τη συγκράτηση της ανεργίας είναι το μεγάλο πρόγραμμα επιδότησης των θέσεων εργασίας στον ΟΑΕΔ.

Μόνο με την επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών για 150.000 εργαζομένους έχουν δεσμευτεί 300.000 θέσεις εργασίας για 18 μήνες. Εάν υπολογίσουμε ότι 50.000 θέσεις εργασίας λιγότερες αντιστοιχούν με μία ποσοστιαία μονάδα αύξησης της ανεργίας, είναι σαφές ότι το πρόγραμμα αυτό έχει διατηρήσει τουλάχιστον κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερη την ανεργία και θα μπορούσε να έχει μεγαλύτερη εμβέλεια και να προσφέρει έστω βραχυπρόθεσμα μια ανάσα σε αυτούς που απολύονται εάν δεν υπήρχε η εξαίρεση των ΝΠΔΔ από τη χρηματοδότηση εισφορών. Εκατοντάδες επιχειρήσεις που λειτουργούν ως ΝΠΔΔ έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον, αλλά η Ε. Ε. δεν επιτρέπει την ένταξή τους σε ανάλογες δράσεις του ΟΑΕΔ και μόνο μια διαπραγμάτευση των συναρμόδιων υπουργών με τους επιτρόπους θα μπορούσε να κάμψει την άρνηση της Κομισιόν. Κατά τα λοιπά, ο ΟΑΕΔ έχει υπερβεί ήδη τα όριά του στις σημερινές συνθήκες. Από τη διαδικασία εξορθολογισμού των επιδομάτων αναμένεται να περικόψει περίπου 50 εκατ. αν και τα περιθώρια ίσως αποδειχθούν στενότερα, αφού ό, τι μειωθεί από τον έλεγχο των πλασματικών ανέργων θα αντικατασταθεί από τις νέες εγγραφές απολυμένων.

Εκτίναξη της εκ περιτροπής εργασίας

Καταιγιστικές αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις επιφέρει η οικονομική κρίση, σύμφωνα και με τα τελευταία στοιχεία του ΣΕΠΕ. Το πρώτο δίμηνο του 2011 οι συμβάσεις πλήρους απασχόλησης που μετατράπηκαν σε εκ περιτροπής εργασία κατόπιν συμφωνίας με τους εργαζομένους αυξήθηκαν κατά 1.121,45% και με μονομερή απόφαση του εργοδότη κατά 2.725%. Στο ίδιο χρονικό διάστημα οι προσλήψεις μειώθηκαν κατά 10,32% σε σύγκριση με το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2010, οι συμβάσεις πλήρους απασχόλησης κατά 45,08% και κατά 11,65% οι συμβάσεις μερικής απασχόλησης. Το μόνο μέγεθος που αυξάνεται είναι αυτό της εκ περιτροπής εργασίας και μάλιστα σε ποσοστό 21,82%. «Οι ελαστικές μορφές εργασίας κυριαρχούν των νέων προσλήψεων πλήρους απασχόλησης», επισημαίνει στην αναλυτική έκθεση το ΣΕΠΕ. Η Αττική καθώς και οι νομοί Θεσσαλονίκης, Κοζάνης, Σερρών, Κιλκίς και Αχαΐας, προπορεύονται με μεγάλη διαφορά στις αλλαγές που έχουν ανεξέλεγκτη αύξηση. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Αττική 4 στις 10 νέες προσλήψεις είναι είτε μερικής απασχόλησης, είτε εκ περιτροπής εργασία. Στη Θεσσαλονίκη στις ελαστικές μορφές απασχόλησης κατευθύνονται 7 στις 10 νέες προσλήψεις!