Από αύριο (Σάββατο 2 Ιουλίου) ανοίγουν τα κλειστά επαγγέλματα.

Ο νόμος ψηφίστηκε από τη Βουλή στις 16 Φεβρουαρίου και δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Αναφέρει ότι ακριβώς 4 μήνες μετά τη δημοσίευση ανοίγουν αυτομάτως όλα τα επαγγέλματα σε υλοποίηση της κοινοτικής οδηγίας 123/2006, γνωστής και ως οδηγίας Μπολκεστάιν, για την απελευθέρωση της αγοράς υπηρεσιών εντός της ΕΕ.

Καταργούνται οι «αδικαιολόγητοι περιορισμοί στην πρόσβαση και άσκηση επαγγελμάτων» και ειδικότερα: οι περιορισμοί ως προς τον αριθμό των προσώπων που μπορούν να εξασκούν ένα επάγγελμα, οι γεωγραφικοί περιορισμοί στην άσκηση του επαγγέλματος, οι ρυθμίσεις για την επιβολή υποχρεωτικών κατώτατων ή ανώτατων τιμών ή αμοιβών και η απαίτηση χορήγησης προηγούμενης διοικητικής άδειας για την άσκηση επαγγέλματος.

Οι παραπάνω περιορισμοί καταργούνται 4 μήνες μετά την ψήφιση του νόμου, δηλαδή στις 2 Ιουλίου.

Η γενική ρύθμιση αφορά όλα τα επαγγέλματα εκτός από αυτά που αναφέρονται στο μνημόνιο, δηλαδή στα επαγγέλματα του δικηγόρου, του μηχανικού/αρχιτέκτονα, του συμβολαιογράφου και του ορκωτού ελεγκτή.

Στα επιστημονικά επαγγέλματα οι αλλαγές που έρχονται είναι οι εξής: 

Δικηγόροι: Καταργούνται οι γεωγραφικοί περιορισμοί στην άσκηση της δικηγορίας: κάθε δικηγόρος μπορεί να ασκεί το επάγγελμά του σε οποιοδήποτε δικαστήριο της χώρας. Καταργούνται οι υποχρεωτικές ελάχιστες αμοιβές και το σύστημα προείσπραξης της αμοιβής από τον Δικηγορικό Σύλλογο. Η αμοιβή του δικηγόρου καθορίζεται ελεύθερα με έγγραφη συμφωνία. Υποχρεούται να προκαταβάλλει ο ίδιος (όχι ο πελάτης του) τις νόμιμες εισφορές και κρατήσεις υπέρ ασφαλιστικών ταμείων και τρίτων στον Δικηγορικό Σύλλογο.

Συμβολαιογράφοι: Στον νόμο προβλέπεται επανακαθορισμός της αναλογικής αμοιβής ώστε να βαίνει μειούμενη όσο αυξάνει η αξία του αντικειμένου της συναλλαγής. Ορίζεται ότι ως τις 2 Ιουνίου πρέπει να εκδοθεί κοινή απόφαση των υπουργείων Δικαιοσύνης και Οικονομικών με την οποία θα καθορίζεται η αναλογική αμοιβή. 

Αρχιτέκτονες-μηχανικοί: Για τα ιδιωτικά έργα καταργούνται οι ελάχιστες υποχρεωτικές αμοιβές και το το σύστημα είσπραξης της αμοιβής του μηχανικού μέσω του ΤΕΕ. Για τις μελέτες δημοσίων έργων οι συμμετέχοντες στους διαγωνισμούς μελετών δημοσίων έργων υποβάλλουν ελεύθερα την οικονομική προσφορά τους, η οποία μπορεί να είναι και κατώτερη της προεκτιμημένης αμοιβής.

Ορκωτοί λογιστές: Καταργείται το ελάχιστο υποχρεωτικό ωρομίσθιο που ισχύει σήμερα.

Ειδικότερα, μετά τη πάροδο τεσσάρων μηνών από τη δημοσίευση του νόμου, δηλαδή από τις 2 Ιουλίου 2011, παύει να ισχύει κάθε περιορισμός που:

• περιορίζει τον αριθμό προσώπων που έχουν πρόσβαση στο επάγγελμα,
• εξαρτά την χορήγηση άδειας από εκτίμηση ύπαρξης πραγματικής ανάγκης,
• θέτει γεωγραφικά όρια στο δικαίωμα άσκησης του επαγγέλματος,
• ορίζει ελάχιστες αποστάσεις μεταξύ των ασκούντων το επάγγελμα,
• απαγορεύει τη δημιουργία περισσότερων εγκαταστάσεων από το ίδιο πρόσωπο,
• επιβάλλει ή απαγορεύει την διάθεση αγαθών από ορισμένου είδους επαγγελματική εγκατάσταση,
• επιβάλλει ή απαγορεύει την άσκηση επαγγέλματος υπό ορισμένη εταιρική μορφή,
• περιορίζει την συμμετοχή στο εταιρικό κεφάλαιο με κριτήριο την επαγγελματική ιδιότητα των συμμετεχόντων,
• επιβάλλει υποχρεωτικές κατώτατες τιμές,
• υποχρεώνει τον ασκούντα το επάγγελμα να προσφέρει μαζί με τη δική του υπηρεσία και άλλες συγκεκριμένες υπηρεσίες.

Όλοι οι πιο πάνω περιορισμοί αίρονται αυτόματα μετά τις 2 Ιουλίου, χωρίς να απαιτείται οποιαδήποτε άλλη διοικητική πράξη. 

Αντίθετα, απαιτείται η έκδοση Προεδρικού Διατάγματος, μόνο εφόσον κρίνεται αναγκαία η διατήρηση για κάποιο επάγγελμα ενός ή περισσότερων από τους πιο πάνω περιορισμούς και αυτό μόνο εφόσον συντρέχουν επιτακτικοί λόγοι δημοσίου συμφέροντος. 

Το Υπουργείο Οικονομικών έχει αποστείλει σχετικές επιστολές σε όλα τα αρμόδια Υπουργεία, με τις οποίες επίσης ζητήθηκε η ρητή κατάργηση κάθε αντίθετης απόφασης ή εγκύκλιου.

Πέραν της άρσης των ανωτέρω περιορισμών, με το άρθρο 3 του νόμου, μετά τις 2 Ιουλίου καταργείται και η απαίτηση έκδοσης διοικητικής άδειας για την άσκηση επαγγέλματος και αντικαθίσταται με την απλή αναγγελία έναρξης επαγγέλματος, συνοδευόμενης από τα απαραίτητα δικαιολογητικά.

Αν μετά τη παρέλευση τριμήνου από την υποβολή της αναγγελίας η αρμόδια αρχή δεν απαγορεύσει την άσκηση του επαγγέλματος, επειδή δεν συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις, το επάγγελμα ασκείται ελεύθερα. Και σε αυτή την περίπτωση, απαιτείται έκδοση Προεδρικού Διατάγματος, μόνο εφόσον κρίνεται απαραίτητη η διατήρηση της αδειοδοτικής διαδικασίας. Αλλιώς η κατάργησή της επέρχεται αυτοδίκαια.

Το Υπουργείο Οικονομικών έχει δώσει στη δημοσιότητα κατάλογο ενδεικτικών επαγγελμάτων που εμπίπτουν στις διατάξεις του νόμου 3919/2011 ενώ υπολογίζει ότι συνολικά απελευθερώνονται 400 επαγγέλματα.

Η λίστα των επαγγελμάτων που ανοίγουν έχει ως εξής :

1. Αισθητικός

2. Αμπιγιέρ

3. Ανώτερη Ιδιωτική Σχολή Δραματικής Τέχνης

4. Ανώτερη Ιδιωτική Σχολή Χορού

5. Αργυραμοιβός

6. Αρτοποιός

7. Αρχαιοπώλης

8. Ασφαλιστικός Πράκτορας

9. Ασφαλιστικός Σύμβουλος

10. Γομωτής-πυροδότης

11. Γραφείο Συμβούλων Εργασίας

12. Γραφείο Τελετών

13. Διαγνωστικά Κέντρα

14. Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

15. Διασώστης ασθενοφόρου

16. Διερμηνέας

17. Δύτης

18. Εικονολήπτης

19. Εκμίσθωση Θαλασσίων Μέσων Αναψυχής

20. Εκπαιδευτής Υποψηφίων Οδηγών και Μοτοσυκλετών

21. Ενεχυροδανειστής

22. Επιβατικά ταξί Δημόσιας Χρήσης (αγοραία)

23. Επισκέπτης Υγείας

24. Επιχείρηση Εμπόρων Αρχαίων ή Νεώτερων Κινητών Μνημείων

25. Επιχείρηση Ενοικίασης Λιμουζινών

26. Επιχείρηση Παροχής Υπηρεσιών Ασφαλείας

27. Επιχείρηση Τουριστικών Λεωφορείων

28. Ερασιτεχνική Σχολή Χορού

29. Εργοθεραπευτής

30. Εφημεριδοπώλης

31. Ηλεκτρολόγος

32. Ηλεκτρονικός

33. Ηλεκτροσυγκολλητής

34. Ηχολήπτης

35. Θαλάσσιο ταξί

36. Θερμαστής

37. Ιδιωτικά ΚΤΕΟ

38. Κολλέγια

39. Ιδιωτικά Σχολεία

40. Καπνοπώλης

41. Καταδυτικές Υπηρεσίες Αναψυχής

42. Καταδυτικό Συνεργείο

43. Κατασκευή, Επισκευή, Εισαγωγή και Εμπορία Όπλων

44. Κατασκευή, Επισκευή, Εισαγωγή Πυρ/χικών, Εκρ/κών Υλών, Κροτίδων κλπ.

45. Καταστήματα Υγειονομικού Ενδιαφέροντος επί θαλασσοπλοούντων πλοίων

46. Κλειθροποιός

47. Κοινωνικός Λειτουργός

48. Κομμωτής-κουρέας

49. Κρεοπώλης-εκδοροσφαγέας

50. Λάντζα (Μηχανοκίνητου Σκάφους)

51. Λειτουργία Γραφείων Ιδιωτικών Ερευνών

52. Λειτουργία Ιδιωτικών Επιχειρήσεων Παροχής Υπηρεσιών Ασφαλείας

53. Λιανικό Εμπόριο

54. Λιμενεργάτης

55. Λογιστής Φοροτέχνης

56. Λογοθεραπευτής

57. Μαία

58. Μακιγιέρ

59. Μακινίστας

60. Μελισσοκόμος

61. Μεσιτικά Επαγγέλματα

62. Μεταφραστής

63. Ναυαγοσώστης

64. Ναυτικός Πράκτορας

65. Ξεναγός

66. Ξυλουργός

67. Οδικοί μεταφορείς επιβατών

68. Οδοντοτεχνίτης

69. Οικονομολόγος

70. Οξυγονοκολλητής

71. Οπλοπώλης

72. Οπτικός

73. Ορκωτός Εκτιμητής

74. Πυροτεχνουργός

75. Ραδιοηλεκτρολόγος

76. Ραδιοτεχνίτης

77. Ρυμουλκά

78. Σκηνογράφος-ενδυματολόγος

79. Σκηνοθέτης

80. Συντηρητής Αρχαιοτήτων, Έργων Τέχνης – Αποκατάστασης

81. Σύσταση Οδοντιατρικής Εταιρείας

82. Τεχνικός Αερίων Καυσίμων

83. Τεχνικός Ανελκυστήρων

84. Τεχνικός Αρτοποιίας – Ζαχαροπλαστικής

85. Τεχνικός αυτοκινήτων – Οχημάτων

86. Τεχνικός Αυτοματισμών

87. Τεχνικός Δικτύου Εκπομπής

88. Τεχνικός Εγκαταστάσεων Ψύξης, Αερισμού και Κλιματισμού

89. Τεχνικός Εργαστηρίου Φωτογραφίας

90. Τεχνικός Εφαρμογών Οπτικής

91. Τεχνικός Θερμικών και Υδραυλικών Εγκαταστάσεων

92. Τεχνικός Κινητής Τηλεφωνίας και Τηλεπικοινωνιών

93. Τεχνικός Λήψης Φωτογραφίας

94. Τεχνικός μηχανημάτων έργων

95. Τεχνικός Μίξης Ήχου

96. Τεχνικός Μοτοποδηλάτων και Μοτοσυκλετών

97. Τεχνικός Οργάνων Μέτρησης

98. Τεχνικός Περιελίξεων Ηλεκτρικών Μηχανών

99. Τεχνικός Ροής Προγράμματος

100. Τεχνικός Συντήρησης Έργων Ζωγραφικής

101. Τεχνικός Συντήρησης Βιβλιακού και Αρχειακού Υλικού

102. Τεχνικός Συντήρησης και Επισκευής Γεωργικών Μηχανημάτων

103. Τεχνικός Συστημάτων Τηλεπικοινωνιών και Μετάδοσης Πληροφορίας

104. Τεχνικός της Βιομηχανίας Κινηματογράφου και Τηλεόρασης

105. Τεχνικός Φαρμάκων , Καλλυντικών και παρεμφερών προϊόντων

106. Τεχνικός Χρωματικού Ελέγχου Ταινίας

107. Τεχνίτης Βαφής

108. Τεχνίτης Εγκαταστάσεων Θέρμανσης

109. Τεχνίτης Εξαερωτήρων – Αναμεικτήρων (καρμπυρατέρ)

110. Τεχνίτης Μοτοσυκλετών και Μοτοποδηλάτων

111. Τεχνίτης Περιποίησης Χεριών και Ποδιών

112. Τεχνίτης Σκηνικών

113. Τεχνίτης Συσκευών Υγραερίου

114. Τεχνίτης Συστημάτων Εξαγωγής Καυσαερίων

115. Τεχνίτης Τροχών

116. Τεχνίτης ψηφιακών ταχογράφων

117. Υδραυλικός

118. Υπηρεσίες Αγροτουρισμού

119. Υπηρεσίες Άθλησης

120. Υπηρεσίες Ασφαλείας

121. Υπηρεσίες Δασοκομίας

122. Υπηρεσίες Διαφήμισης

123. Υπηρεσίες Εκμίσθωσης Αυτοκινήτων

124. Υπηρεσίες Ελέγχου και Εκπαίδευσης

125. Υπηρεσίες Κατασκευών

126. Υπηρεσίες Οργάνωσης Εκδηλώσεων, Εκθέσεων

127. Υπηρεσίες Πιστοποίησης

128. Υπηρεσίες Συντήρησης και Υποστήριξης Γραφείων

129. Φορτοεκφορτωτής

130. Φροντιστής

131. Φύλακας Κατασχεμένου Πλοίου

132. Φυσικοθεραπευτής

133. Χημικός Ναυτιλίας

134. Ψυκτικός

135. Ψυχολόγος

136. Ωδεία-Μουσικές Σχολές

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

Σπυρίδων Μαρκεζίνης

Ο πρώτος πολιτικός που ασχολήθηκε με το θέμα των κλειστών επαγγελμάτων στην Ελλάδα ήταν ο Σπύρος Μαρκεζίνης. Ως υπουργός Συντονισμού στην Κυβέρνηση Παπάγου ανέλαβε το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, ζήτημα που εξ αρχής περιέγραψε ως ακανθώδες και δυσεπίλυτο. Σε ραδιοφωνικό του λόγο στις 9 Ιανουαρίου 1953 ο Μαρκεζίνης προέβη στις εξής διαπιστώσεις για τα τότε κλειστά επαγγέλματα :

«Τα κλειστά επαγγέλματα εις την Ελλάδα εδημιουργήθησαν κυρίως μετά τον Πρώτον Πόλεμο και επολλαπλασιάσθησαν μετά την οικονομική κρίσιν του 1929 κυρίως προς αντιμετώπισιν της ανεργίας, αναφέρονται δε τόσο εις την εξηρτημένην εργασίαν όσον και εις τα ελεύθερα επαγγέλματα.

»Οι τρόποι με τους οποίους ένα επάγγελμα κατοχυρούται εις την Ελλάδα είναι ποικίλοι. Άλλοτε ο ίδιος ο νομοθέτης κατοχυρώνει τα επαγγέλματα με νομοθετικάς διατάξεις καθορίζων ωρισμένον αριθμόν προσώπων ή απαγορεύων την είσοδον νέων μελών άνευ της εγκρίσεως ειδικών επιτροπών ή επιβάλλων περιορισμούς εις τα απαιτούμενα προς άσκησιν του επαγγέλματος προσόντα ή τέλος περιστέλλων τον αριθμόν των πτυχιούχων επιστημονικών ή τεχνικών σχολών.

»Άλλοτε τα κλειστά επαγγέλματα επιβάλλονται «ντε φάκτο» από τας επαγγελματικάς οργανώσεις, που αρνούνται δυναμικώς με απεργίας να εισάγουν άλλους εις το σωματείον ή να εκπαιδεύσουν νέους ή τέλος που καταστρατηγούν νομοθετήματα.

»Με την μονοπώλησιν της εργασίας συγκρατούνται οι μισθοί και τα ημερομίσθια εις υψηλότερον επίπεδον από το κανονικόν. Τα υψηλά ημερομίσθια επιτυγχάνονται εις βάρος των άλλων κατηγοριών μισθωτών και της καταναλώσεως, δημιουργούν δε ανεργία εις άλλους τομείς. Με κλειστά επαγγέλματα επίσης λόγω της ελλείψεως αμίλλης, αι μέθοδοι παραγωγής δεν συγχρονίζονται, μειούται δε η απόδοσις της εργασίας.

»Η σπουδαιοτέρα συνέπεια της διευρύνσεως του κύκλου των κλειστών επαγγελμάτων είναι η δημιουργία είδους συντεχνιών οι οποίες έχουν ιδρύσει πλήθος επικουρικών ταμείων με αποτέλεσμα την επιβάρυνσιν της οικονομίας με εισφοράς υπέρ τρίτων και δυσχέρανσιν της κινητικότητος της εργασίας».

Ο Μαρκεζίνης διέκρινε τα κλειστά επαγγέλματα σε εκείνα των μισθωτών και σε εκείνα των ελευθέρων επαγγελματιών. Στην πρώτη κατηγορία συμπεριέλαβε τους αρτοποιούς, τους λιμενεργάτες, τους μεταφορείς, τους δημοσιογράφους, τους ηθοποιούς, τους ξενοδοχοϋπαλλήλους, τους καπνεργάτες και τους τυπογράφους. Στην δεύτερη κατηγορία κατέταξε τους δικηγόρους, συμβολαιογράφους, ιατρούς, φαρμακοποιούς, χρηματιστές, τους εκτελωνιστές και τους εφημεριδοπώλες.

Ως τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα συντεχνιακών επαγγελμάτων της εποχής ο Μαρκεζίνης περιέγραψε αυτό του λιμενεργάτη επαγγέλμα που ακόμη και σήμερα παραμένει κλειστό. Ενδεικτικά για τους λιμενεργάτες διαπίστωσε πως οι κατοχυρωμένοι–οργανωμένοι στο σωματείο (ΚΑΦ)- είχαν βασικό ημερομίσθιο 52.000 δραχμών, ενώ οι μη οργανωμένοι λάμβαναν 25.000 δραχμές ημερομίσθιο. Για τους αρτοποιούς επεσήμαινε πως η άρνησή τους να υπάρξει βιομηχανική αρτοποίηση συντηρούσε τις τιμές του άρτου 40% υψηλότερα.

Ο Μαρκεζίνης δεν αρκέστηκε στις ανωτέρω διαπιστώσεις. Προχώρησε σε συγκεκριμένες παρεμβάσεις μειώσεως του διοικητικά καθοριζόμενου κόστους και έλαβε μέτρα ώστε να μην περιληφθούν και άλλα επιτηδεύματα στην συγκεκριμένη κατηγορία. Ωστόσο, η παραίτησή του, μετά από διαφωνία με τον Παπάγο (3 Απριλίου1954), ανέστειλε τις αναληφθείσες πρωτοβουλίες.

Στα χρόνια που ακολούθησαν πολλές κυβερνήσεις και πλήθος πολιτικών ανεγνώρισαν το πρόβλημα ύπαρξης κλειστών επαγγελμάτων, αλλά κανείς δεν παρενέβη αποφασιστικά για την επίλυσή του. Διεθνείς οργανισμοί και η Ευρωπαϊκή Ένωση είχαν πολλές φορές κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου στην Ελλάδα, επισημαίνοντας τις παρενέργειες των κλειστών επαγγελμάτων στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Ωστόσο, κανείς δεν τους ελάμβανε υπόψη.

Στο πλαίσιο του Μνημονίου η Κυβέρνηση εξαναγκάστηκε στην απελευθέρωση των μεγάλου μέρους των κλειστών επαγγελμάτων αίροντας τα διοικητικά εμπόδια στην άσκησή τους και τους περιορισμούς στις ελάχιστες αμοιβές.

Μια μεταρρύθμιση που άργησε για 57 ολόκληρα χρόνια και εάν δεν υπήρχε η τρόικα και το Μνημόνιο, ενδεχομένως να αργούσε για άλλα τόσα χρόνια.